Kogo COVID-19 wyrzuci z pracy, a kto, mimo zawirusowanej gospodarki, uratuje posadę? Becker Friedman Institute opublikował listę zawodów najmniej i najbardziej wrażliwych na wpływ pandemii.

Rośnie liczba zwolnień pracowników w Polsce

W marcu, gdy firmy zaczęły odczuwać skutki wdrażanej polityki dystansu społecznego, polskie organizacje pracodawców ostrzegały przed wielomiesięczną falą zwolnień.

Pod koniec marca organizacja Lewiatan zapytała przedsiębiorców o planowane zwolnienia pracowników. Aż 69 proc. pytanych przyznało, że zamierza zredukować zatrudnienie. Według Lewiatana zła sytuacja gospodarcza w największym stopniu dotyczy sektora małych i średnich przedsiębiorstw. Tu zwolnienia planuje odpowiednio 71 proc. i 80 proc. firm.

Potwierdzenie złych prognoz przyszło niemal natychmiast. Już w marcu, wg danych GUS, zatrudnienie w Polsce zmniejszyło się aż o 34 tys. etatów. Natomiast wstępne dane Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z kwietnia sygnalizują zakończenie najdłuższego od 1989 r. spadku wskaźnika bezrobocia rejestrowanego. Obecnie wynosi on 5,7 proc.

To nie koniec złych informacji. Wg ankiety przeprowadzonej przez organizację Pracodawcy RP ograniczenie zatrudnienia w okresie od kwietnia do czerwca planuje aż 66,5 proc. firm. 20 proc. przedsiębiorstw chce zmniejszyć swoje załogi o 11 – 20 proc., natomiast w jednej na 10 firm zwolnienia dotkną od 21 do 30 proc. pracowników.

W tej sytuacji, każdy, kto aktywnie uczestniczy w rynku pracy (zarówno pracownicy, jak i pracodawcy), zadaje sobie pytanie, jak przetrwać w czasach pandemii.

Zawody aktywne w czasie pandemii

Na pytanie, które grupy społeczne i zawodowe przetrwają kryzys na rynku pracy odpowiadają badacze z Becker Friedman Institute przy Uniwersytecie w Chicago.

Według naukowców można wyróżnić dwie podstawowe kategorie zawodów dobrze przystosowanych do wprowadzonej w wielu państwach polityki społecznego dystansu. Pierwszą grupą są zawody, które mogą wykonywać pracę z domu.

Zawody dobrze przystosowane do pracy z domu są związane z:

• informatyką i matematyką,
• edukacją, szkoleniami, bibliotekarstwem,
• prawem,
• biznesem i finansami,
• zarządzaniem,
• sztuką, designem, rozrywką, mediami,
• obsługą biurową i administracją,
• architekturą i inżynierią,
• naukami z dziedzin społecznych, fizyki, rolnictwa, biologii, itp.,
• usługami publicznymi,
• sprzedażą,

Zawody o niskim przystosowaniu do pracy z domu to m.in:

• zawody opiekuńcze,
• usługi ochrony,
• służba zdrowia,
• rolnictwo, leśnictwo, rybołówstwo,
• produkcja,
• instalacje, serwis, naprawy,
• konstrukcje, przemysł wydobywczy
• gastronomia,
• czyszczenie i konserwacja budynków i gruntów.

Warto dodać, że przy ocenie stopnia przystosowania poszczególnych zawodów do pracy na odległość wzięto pod uwagę wiele czynników, w tym:

– rodzaj wykonywanych czynności (w tym konieczność: wykonywania prac fizycznych; obsługi przemieszczania obiektów; kontroli maszyn i procesów; obsługi pojazdów, maszyn i urządzeń; pracy z publicznością; kontroli sprzętu, konstrukcji lub materiałów; przeprowadzania napraw i konserwacji sprzętu elektronicznego, przeprowadzania napraw i konserwacji urządzeń mechanicznych),

– środowisko pracy (wykorzystanie poczty elektronicznej, stopień ekspozycji na warunki atmosferyczne, konieczność pracy z osobami agresywnymi fizycznie, stosowanie specjalistycznego wyposażenia ochronnego i zabezpieczającego, stosowanie wyposażenia ochronnego powszechnego użytku, spędzanie czasu na spacerach i bieganiu, ekspozycję na oparzenia, skaleczenia, ugryzienia, użądlenia, stopień narażenia na choroby lub infekcje).

W swoim opracowaniu naukowcy podkreślają, że możliwość wykonywania pracy zdalnie nie jest jedynym wyznacznikiem utrzymania się na rynku pracy. Wskazują na drugą kategorię zawodów spełniających warunki polityki społecznego dystansowania się. To zajęcia, które nie wymagają utrzymywania bliskich fizycznych kontaktów z innymi ludźmi. Przykładem takiej działalności jest rolnictwo, leśnictwo i rybołówstwo. Wymienione zawody charakteryzują się dość niskim przystosowaniem do pracy zdalnej, jednak konieczność utrzymywania bliskiego, fizycznego kontaktu z innymi osobami jest tu na minimalnym poziomie.

Rys 1. Zdolność do wykonywania pracy z domu oraz stopień fizycznej bliskości w poszczególnych zawodach

Na wykresach wskazano zawody zdolne do pracy w warunkach dystansowania społecznego. Profesje zapisane poniżej czerwonej linii są wysoko przystosowane do pracy na odległość. Zawody na lewo od niebieskiej linii nie wymagają bliskiego, fizycznego kontaktu z innymi ludźmi.

W segmencie “Specjaliści, zarząd, technologia, usługi” wyróżniono:

– naukowców, biznesmenów, finansistów, prawników, architektów, inżynierów, zawody matematyczno – informatyczne, osoby świadczące usługi publiczne, pracowników mediów i rozrywki oraz osoby zatrudnione w edukacji jako zawody dobrze przystosowane do pracy zdalnej;

– osoby zatrudnione przy utrzymaniu budynków, naukowców, biznesmenów, finansistów, prawników, architektów, inżynierów, zawody matematyczno – informatyczne, osoby świadczące usługi publiczne oraz pracowników mediów i rozrywki jako zawody niewymagające bliskiego kontaktu fizycznego.

W segmencie “Urzędy, sprzedaż, produkcja, operatorzy”:

–       w grupie zawodów dobrze przystosowanych do pracy zdalnej znalazły się: obsługa biura, administracja i sprzedaż,

–       w grupie niewielkiej konieczności kontaktu fizycznego z innymi ludźmi znalazło się rolnictwo, leśnictwo i rybołówstwo.

Kto jest najbardziej narażony na utratę pracy?

Istotnym uzupełnieniem listy zawodów pozwalających na aktywność w czasach pandemii jest charakterystyka osób, które mają najmniejsze szanse na zatrudnienie w kryzysie.

Naukowcy z Becker Friedman Institute zebrali i opracowali dane demograficzne

pracowników wykonujących zawody o niskim przystosowaniu do pracy zdalnej oraz zawody, których wykonywanie wymaga bliskiego kontaktu fizycznego w ujęciu demograficznym.

Rys. 2 Charakterystyka pracowników w zawodach o niskim przystosowaniu do pracy z domu oraz wysokiej konieczności bliskiego, fizycznego kontaktu

Na podstawie tych danych udało się zidentyfikować grupę najbardziej narażoną na zwolnienie z pracy. Należą do niej osoby o niskim wykształceniu, zarabiające poniżej przeciętnego wynagrodzenia, najczęściej mężczyźni

Opracowanie “Which Workers Bear the Burden of Social Distancing Policies?” autorstwa Simona Mongey, Laury Pilossoph i Alexa Weinberg dotyczy sytuacji w Stanach Zjednoczonych, jednak zawarte w nim spostrzeżenia są aktualne dla ogromnej części globalnej gospodarki.